Листаем страницы "Астравецкай праўды"

08:12 / 05.05.2016

Кажуць, думка матэрыяльная…

Калі мы прасілі сваіх чытачоў падзяліцца старымі газетамі – ці хоць бы іх копіямі, што па нейкай прычыне захоўваюцца ў сямейных архівах, мы нават не ўяўлялі сабе, якія скарбы з’явяцца ў нашым будучым рэдакцыйным музеі.

Першай адгукнулася на гэтую просьбу наш пастаянны аўтар і пераможца многіх конкурсаў Ганна Мілашэвіч – нагадаю: гэта яе фотаздымак упрыгожвае каляндар, які атрымалі нашы падпісчыкі з першым сёлетнім нумарам “Астравецкай праўды”. Ганна Аляксандраўна даслала ў рэдакцыю копію газеты за 27 красавіка 1960 года (у рэдакцыйным архіве захоўваюцца нумары, пачынаючы з 1969 года), і расказала, чаму гэтая газета захавалася ў іх сямейным архіве:

“Газета, копію якой я пераслала ў рэдакцыю, выйшла ў свет больш чым за год да майго нараджэння. Мой тата збярог яе – а цяпер зберагаю я, як памяць пра яго.”

Варта нагадаць, што бацька Ганны Мілашэвіч – Аляксандр Урбанас, вельмі адукаваны і цікавы чалавек, жыў у вёсцы Ласі Спондаўскага сельсавета. Ён вёў актыўную перапіску з мастаком і філосафам Мікалаем Рэрыхам і пісьменнікам-фантастам Іванам Яфрэмавым.

“Тата часам дасылаў у рэдакцыю “Астравецкай праўды” свае артыкулы, апавяданні і казкі, – расказвае далей Ганна Мілашэвіч. – У сямейным архіве ёсць нават некалькі паштовак ад рэдакцыі з навагоднімі віншаваннямі бацьку. На жаль, у нас захаваўся толькі адзін нумар газеты за 27 красавіка 1960 года – у ім быў надрукаваны татаў артыкул “Чаму я парваў з рэлігіяй”.

Тут зноў трэба патлумачыць: Аляксандр Урбанас, якога бацькі выхоўвалі ў набожнасці і нават марылі вывучыць на ксяндза, у сталым узросце свядома стаў перакананым атэістам – і таму былі свае прычыны. Перад вайной Аляксандр стаў выпадковым сведкам, калі, спусціўшы ваду з сажалкі каля жаночага манастыра пад Каўнасам, на дне знайшлі шмат трупаў нованароджаных немаўлят – пладоў грахоўнага кахання мясцовых манашак і ксяндза. Канчаткова ж “наставіў” яго на шлях атэізму яшчэ адзін ксёндз, які ў гады вайны лютаваў не горш, чым фашысты. Пра ўсё гэта Аляксандр Урбанас расказвае ў сваім артыкуле “Чаму я парваў з рэлігіяй” – і нават старонняму чытачу бачна, што гэты артыкул – не прапагандысцкі, не “заказны”, якія у той час часта з’яўляліся на старонках газет, а шчырая споведзь душы перакананага атэіста.

“Да самай сваёй смерці тата верыў, што Бог – гэта прырода, якая нас акружае, наша планета Зямля, – узгадвае Ганна Аляксандраўна. – Ён быў перакананы, што людзі павінны жыць у гармоніі з сабой і з усім светам. А калі чалавек лічыць, што на Зямлі ён – галоўны, і што ўвесь навакольны свет існуе толькі для яго карыстання, – гэта дрэнна скончыцца. “Прыйдзе час, калі Зямля адпомсціць людзям за неабдуманыя дзеянні страшэннымі катаклізмамі, якіх ніколі раней не было,” – часта паўтараў тата.

Я ўдзячна свайму тату за тое, што ён навучыў мяне бачыць прыгажосць нашага Сусвету, – піша Ганна Мілашэвіч. – І таму ў сваіх фотаздымках мне хочацца паказаць гэтую гармонію, разбудзіць у іх душах любоў да нашай планеты”.

Так вось газета з сямейнага архіва і расповед дачкі Аляксандра Урбанаса прыадкрылі нам адну са старонак жыцця цікавага чалавека, паказала часцінку яго светапогляду…

Але для нас, сённяшніх супрацоўнікаў “Астравецкай праўды”, гэты нумар быў – як ластаўка з пазамінулага лета: мы прагна перагортвалі старонкі газеты з амаль паўвекавой гісторыяй, нам было цікава пачытаць і іншыя навіны.

На першай старонцы газеты быў змешчаны фотаздымак, які, дарэчы, зрабіў супрацоўнік рэдакцыі, светлай памяці Яўгеній Мікалаевіч Кулакоў, тады яшчэ, мусіць, проста Жэня: на ім адлюстраваны момант ускладання кветак і вянкоў да толькі што адкрытага помніка Леніну, які, крыху змяніўшыся, і зараз стаіць на цэнтральнай плошчы. Так што цяпер мы дакладна ведаем, калі ў Астраўцы з’явіўся неад’емны атрыбут кожнага савецкага гарадка і райцэнтра: гэты помнік быў устаноўлены ў 1960 годзе, да 90-годдзя з дня нараджэння У.І. Леніна. На мітынгу ў гонар гэтай падзеі выступілі першы сакратар райкама партыі Пархоўчанка, старшыня райвыканкама Капусцін, дырэктар Астравецкай сярэдняй школы Каржанеўскі, рабочыя і калгаснікі.

Дарэчы, пра калгаснікаў – іх справам прысвячалася значная частка гэтага архіўнага чатырохпалоснага нумара. Напрыклад, звесткі аб пасяўной, якую меліся завяршыць да 1 мая – хоць у выкананні гэтай задачы ўзнікаюць вялікія сумненні, бо са змешчанай тут жа зводкі бачна, што ў лепшым калгасе імя Янкі Купалы на той дзень, 27 красавіка, было пасеяна толькі 54,2 працэнта збожжавых, а ў самым адстаючым, імя Куйбышава – усяго 2 працэнты. Усяго ж у раёне на той час дзейнічала 22 калгасы і адзін саўгас.

У тым жа нумары трактарыстаў, камбайнёраў, шафёраў, спецыялістаў сельскай гаспадаркі заклікалі ехаць працаваць у падшэфны Кзылгускі раён Какчатаўскай вобласці Казахстана.

А моладзь вёскі Гальчуны крытыкавала старшыню калгаса “Радзіма” Гузава за тое, што ў брыгадным клубе дагэтуль няма электрычнасці – хоць у дамах калгаснікаў і на фермах даўно гараць лямпачкі Ільіча.

Так вось газета з сямейнага архіва стала для нас, супрацоўнікаў рэдакцыі, спатканнем з далёкай гісторыяй – і вельмі дарагім падарункам да Дня друку, які мы будзем адзначаць заўтра.

І такі падарунак – не адзіны. Але пра іншыя мы раскажам крыху пазней.

А пакуль, віншуючы нашых чытачоў з нашым агульным святам, хочам падзякаваць ім за вернасць сваёй раённай газеце, якая праз гады і дзесяцігоддзі застаецца іх верным сябрам. Такая любоў і адданасць дарагога вартая – мы, сённяшнія супрацоўнікі рэдакцыі, цэнім гэта і спадзяёмся, што і тыя нумары газет, якія мы сёння выпускаем, для некага стануць каштоўнымі дакументамі ў сямейным архіве, які беражліва стануць захоўваць дзеці і ўнукі.

Ніна РЫБІК.