Украинка Марина Швец: Хорошо там, где спокойно
16:54 / 11.03.2021
Радзіма – Запарожжа
Нарадзілася Марына ў горадзе Палогі, а дзяцінства яе прайшло ў Сібіры.
– Тады ж быў Савецкі Саюз, ездзілі на заробкі па ўсёй краіне. Мне было 1,5 года, калі наша сям’я адправілася ў горад нафтавікоў Ніжневартаўск, – расказвае жанчына. – Бацькі вярнуліся на радзіму, калі захварэла бабуля – маці ў яе адзіным дзіцям была, даглядаць больш не было каму. А тут неўзабаве і развал Саюза!
Найбольшай цяжкасцю для дзяўчынкі стала вывучэнне ў школе роднай украінскай мовы.
– Там ва ўжытку суржык – не такая, як на ўсходняй Украіне, чыстая мова. У нас гаворка а-ля Сярдзючка, «гэканне», – смяецца Марына. – І людзі вельмі эмацыянальныя – самі казакі гарачыя плюс турэцкая кроў. Народ працавіты, але на ўзроўні эмоцый проста зашкал!
– Дзе б ні жыла, дома гавару толькі па-ўкраінску, – працягвае суразмоўца. – На Радзіме забаранілі рускую мову – маўляў, народныя традыцыі згубім. А я лічу, што нікуды яно ад мяне не дзенецца: ужо 10 гадоў не жыву на Украіне, а мову сваю берагу.
Калі мову навязваць гвалтоўна, лічыць Марына, нічога не выйдзе – трэба, каб яе ўпітвалі любячы.
Марына Швец – чалавек творчай прафесіі: яна майстар ганчарнай справы.
– У нас пакаленне мастакоў: светлай памяці маці была жывапісцам, кіравала мастацкай школай; брат займаецца ганчарным рамяством, – дзеліцца жанчына. – Я па прызванні керамік – у мяне арганічны кантакт з глінай. Часам людзі пытаюць, як зрабіла тую ці іншую рэч, а я адказваю, што гэта матэрыял падказаў – такая адбываецца магія. Таму і гурток, які вяду ў цэнтры творчасці, называецца «Жывая гліна». Гэты матэрыял сапраўды жывы – ён з чалавекам у цесным кантакце, як і любы іншы прыродны матэрыял.
Дваццацігадовай дзяўчынай Марына адправілася у Энергадар – працаваць і адточваць талент у вядомых украінскіх майстроў-керамістаў Ларысы і Віктара Нагорных.
– Я іх ганаровая вучаніца, – удакладняе педагог цэнтра творчасці. – У Энергадары мяне добра ведаюць, там у мяне была свая майстэрня, рабіла эксклюзіўныя заказы. Вельмі палюбіла гэты горад і, напэўна, засталася б там, каб не сустрэла сваю другую палавінку.
Марына адправілася ўслед за каханым у Іран, дзе яму прапанавалі працу на Бушэрскай атамнай станцыі.
– Я там таксама працавала. Увогуле без справы сядзець не магу. – гаворыць жанчына. – Увесь час у творчасці – без гэтага проста хворая. На Астравеччыне мару абуладкаваць сваю майстэрню – на дачы, якую мы пабудавалі непадалёк ад Астраўца ў вёсцы Мікшаны.
– Работа мужа звязана з атамнай энергетыкай, таму давялося жыць і працаваць нам у Іране, Расіі, ва Украіне – дарэчы, у Энергадары працуе Запарожская атамная станцыя, яна самая вялікая ў Еўропе – на 6 блокаў. Цяпер вось жывём у Беларусі, – расказвае Марына.
– Думалі застацца ў Расіі, але не спадабалася там – хоць і вырасла ў гэтай краіне. Вярнуліся на Украіну і хацелі асесці – пачаліся хваляванні… Муж у мяне расіянін, таму яму ва ўсіх работах было адмоўлена… Мы разумелі, што трэба некуды з’язджаць. Быў варыянт – Беларусь. Да таго ж, усе хвалілі гэту краіну, расказвалі, што тут чыста, а галоўнае – стабільна і спакойна. Пасля Украіны, пасля падзей, якія там адбыліся 5 гадоў таму, у нас ужо не было ні ілюзій, ні якіхсьці амбіцый – нам, бацькам дзвюх маленькіх дачок, хацелася аднаго: спакою, не баяцца за сябе і сваіх дзетак. Сюды шмат украінцаў прыехала, каб стварыць камфортнае, стабільнае жыццё. Многа хто прыехаў, як кажуць, з канцамі, – прадаўшы ранейшае жыллё.
Так сям’я Швец з’явілася ў беларускім горадзе энергетыкаў.
– Прыехалі, калі першы мікрараён яшчэ будаваўся, – узгадвае новая астраўчанка. – І я сутыкнулася з такім моцным перажываннем як сум. Горад узводзіцца, усё чужое, знаёмых няма… Землякоў, здаецца, і шмат тут было, але яны пасля ўкраінскіх падзей узрушаныя, замкнёныя – мне вельмі не хапала жывых стасункаў. Мы ездзілі ў Мінск – гэтым горадам я літаральна ратавалася.
Аднак у такім стане жанчына знаходзілася нядоўга: неўзабаве ў Марыны з’явіліся знаёмыя, яна ўладкавалася на работу ў цэнтр творчасці, дзеці ў школу адзін за другім пайшлі – і ўсё стала на свае месцы.
– Мы былі настолькі шчаслівыя, што нашы дзяўчаткі будуць гадавацца ў мірнай і спакойнай краіне, што нам нічога не пагражае – і тут пачаліся хваляванні ў Беларусі. А мы ведаем, што за гэтым можа быць – Украіна гэта перажыла! Едзеш міма ўрадлівых херсонскіх палёў, а яны пустыя – жах такое бачыць, – зазначае жанчына. – Дай толькі асяроддзе раскласці, раздзялі людзей – і знойдзецца той, хто дапаможа іх дабіць.
У Беларусі прыгажосць вакол, парадак, убраныя палі – вока радуецца, – дзеліцца ўражаннямі ад краіны мая суразмоўца. – Усё размерана, не стараюцца адзін перад адным спаборнічаць на разрыў – спакойна дасягаюць мэт. Украінцы, якія тут працавалі на АЭС і па заканчэнні работ паехалі ў Варонеж, кажуць, што галосяць за Астраўцом, не было дня, каб не думалі пра гэты горад – чыстыя дарожкі, пляцовачкі для дзетак, вывеў іх у двор і не турбуешся, што з імі штосьці здарыцца. Праўда, хацелася б у Астраўцы больш дзвіжу – у добрым сэнсе гэтага слова. Напрыклад, пляж з прыгожай зонай адпачынку, кафэшкамі, магчыма, танцполам. Для моладзі пакуль няма месцаў для культурнага адпачынку, дзе б юнакі і дзяўчаты маглі раскрываць і дэманстраваць свой талент – магчыма, кшталту пляцовачак у скверы, на плошчы. Думаю, гэта будзе – проста на ўсё патрэбен час. Тут шмат адоранай, апантанай моладзі – хочацца, каб яна развівалася.
Адзін аднаго разумеем
– Жмэнька, буряк, гарбуз, алія… Тут, у адрозненне ад Расіі, я магу так гаварыць – і мяне зразумеюць, нават не звернуць увагі – гэта так радуе! – смяецца Марына Швец.
– Мне ў Беларусі нашмат камфортней і ў моўным плане, і ў традыцыйным – маю на ўвазе культуру, чым у Расіі. На жаль, мае дзеці размаўляюць толькі па-руску, яны мяне разумеюць, але ні слова па-ўкраінску сказаць не могуць. Дарэчы, старэйшай вельмі падабаецца беларуская мова – не дзіўна, бо яна тут фактычна вырасла. Калі мы прыехалі, адной дачцэ было 4 гады, а другой – 2.
– А ў Мікшанах у мяне ёсць сусед Пятро Пятровіч – ён гаворыць па-беларуску. Ой, як жа гэта цудоўна! Размаўляць з ім адно задавальненне – я – на ўкраінскай, ён – на сваёй, мы душу ў гаворцы адводзім. А галоўнае – адзін аднаго разумеем! – захоплена працягвае жанчына.
Па прызнанні маёй гераіні, традыцыі краін, у якіх давялося жыць, яе сям’я не проста збірае, яна іх упітвае ў сябе.
– Ведаеце, украінцы вельмі каларытныя – паводзіны, звычаі, гаворка... Карані народа прапісаны ў сімволіцы. У нас болей сонца («хахол» у перакладзе «сонечны чалавек»), магчыма, таму ў нас раслінныя арнаменты, а ў беларусаў – геаметрыя – гэта проста фантастыка, нешта асаблівае. Для мяне гэта ноў-хаў! – параўноўвае Марына. – А яшчэ тут не так святкуецца дзень святога Мікалая, які прыпадае на 19 снежня. Святы Мікалай – гэта і ёсць Дзед Мароз для нашых дзяцей. Дачушкам ён прыносіць падарункі і 19 снежня, і на Новы год. А тут вось заўважыла, католікі-дзеткі кажуць, што ім падарункі прыносіць Дзед Мароз на Ражаство. У нас, каб атрымаць падарунак на гэтае свята, трэба заслужыць у мамы з татам – гэта ўжо дары ад бацькоў: паездка, гульня, падарунак – гэта Гасподзь дае ўладу над дзецьмі. Традыцыйна ўпрыгожваем увесь дом, як і на Пасху, – рыхтуемся да святаў за месяц.
– У Энергадары мы абавязкова хадзілі калядаваць. Напярэдадні Ражаства ў святы вечар, калі посная ежа, неслі кумам асвечаную куццю, а дзеці, звяртаючыся да хросных бацькоў, прамаўлялі: «Мама і тата перадаюць вам паклон, пакаштуйце нашу куццю». Куцця ў нашай вобласці робіцца з рысу з дабаўленнем арэшкаў, мёду, маку, разынак, – знаёміць з запарожскімі традыцыямі калядавання Марына. – У Астраўцы мы ходзім калядаваць да добрых людзей, з якімі разам бываем у храме, якія жывуць у двары, якія любяць нашых дзяцей. Мы з мужам прывіваем сваім дзяўчаткам хрысціянскія традыцыі, гаворачы: «Вы анёлы, якія нясуць добрую вестку» – іх Калядкі накіраваны на духоўную існасць.
А вось я калісьці калядавала па народных традыцыях: Шчэдрык-вэдрык, дай варэнік, грудачку кашкі, кільцэ каўбаскі, як шо мало, дай ты сала кіло. Увогуле, гэта добрая традыцыя, шчырая: ідзеш, жадаеш людзям дабрабыту, шчасця, адчуваеш дух свята, а ва ўсіх на кухні парыцца-варыцца, пахі стаяць!
Працягваюцца Калядкі на само Ражаство – 7 студзеня – але ў гэты дзень павінны хадзіць калядаваць толькі асобы мужчынскага полу. У мясцінах, дзе прытрымліваюцца дзядоўскіх традыцый, калі дзяўчаты прыйдуць, то іх прагоняць.
– А вось шчадруюць – 13 студзеня, напярэдадні Старога Новага года, толькі дзяўчынкі, – тлумачыць Марына. – І абавязковая традыцыя – пасяванне. Яго праводзяць 15 студзеня, прычым: таксама чакаюць у хату толькі мужчын – кажуць, не дай бог калі баба ў дом зайшла – гэта на бяду. Людзі чакаюць, просяць, каб прыйшлі, пасеялі – гэта на дабрабыт, каб зерне раскідалі са словамі «Сію, вію, пасіваю, з Новым роком поздравляю, Гасподзь радыўся і хрыстыўся…». Абавязкова ўсё зернем засыпаць у доме – і пажадана да світанку.
Швяцы – частыя наведвальнікі мінскага Свята-Елісавецінскага манастыра.
– Там шмат чаго для дзяцей робіцца: і батлейка, і гулянні прыгожыя, конкурсы, на конях катаюць! Мы стараемся трапляць на святы, якія там ладзяць, – вельмі цікава! – дзеліцца Марына. – Унікальная традыцыя Беларусі – батлейка. Гэта ж сапраўдны дух свята! Да пандэміі на Ражаство ў Свята-Елісавецінскі манастыр з’язджаліся тэатры з 15 краін свету. Упершыню я туды трапіла з батлейкай, якую рабіла для астравецкага храма.
Першае ўяўленне пра беларусаў як нацыю Марына атрымала не з інтэрнэту ці ад знаёмых – пра наш народ ёй расказвала яе маці. Жанчына ўзгадала жыццё ў Сібіры, дзе было пасяленне беларусаў.
– Мама казала, што яны асаблівыя людзі, у іх цесная сувязь з прыродай, яе дзівіла, што яны нават дзверы ніколі не замыкалі. Яны і па духу такія: ад іх чакаць агрэсіі не трэба. Вось з такім уяўленнем я і прыехала ў Беларусь. А ўвогуле, куды б ты ні выпраўляўся, трэба памятаць, што чалавек – дзіця Божае, Айцец нябесны не пакіне нас без апекі, таму заўсёды знойдуцца людзі, якія прымуць, дапамогуць, параяць, – заканчвае нашу размову жанчына.
На хвіліначку
* Украінскі чалавек усюды знойдзе нагоду для гумару, весялосці.
* Наша нацыянальная страва – фаршыраваныя мясам з рысам перчыкі.
* На ўкраінскім рынку заўсёды знойдзеш хатніх курку, свініну, ялавічыну, ягняціну – прылаўкі заваленыя, а за імі сапраўдныя салохі стаяць!
* Землі ў нас ураджайныя: зярнятка кінеш – і вырасце, і ўродзіць, нават калі не абрабляць, а толькі паліваць. І цяпліц няма.
* На маёй Радзіме ўсе двары ў ружах, чэрнобрывчыках (аксамітках).
Подписывайтесь на телеграм-канал «Островецкая правда» по короткой ссылке https://t.me/ostrovetsby.
Телеграм-канал «Островецкая правда» – всё самое интересное из жизни Островца и Островецкого района.
Подписывайтесь на телеграм-канал «Гродно Медиа Group» по короткой ссылке t.me/GrodnoMediaGroup.
Телеграм-канал «Гродно Медиа Group» – это ежедневные новости районов Гродненской области и города Гродно.
