Учитель Михалишковской школы Александр Корень был партизанским политруком

11:03 / 29.04.2023

– Пра тое, што рабілі фашысты на нашай зямлі, нельга раўнадушна ўспамінаць. Але дарэмна яны хацелі жорскасцю зламіць людзей. На зверствы беларускі народ адказаў масавым партызанскім рухам, – расказваў падчас сустрэч вучням былы народны мсцівец, настаўнік Міхалішкаўскай школы Аляксандр Аляксеевіч Корань. Ветэран даўно пайшоў з жыцця, а памяць пра яго жыве – у занатаваных успамінах, баявых узнагародах, перададзеных роднымі ў школьны музей.

Пра нашага земляка і яго баявы шлях карэспандэнт даведаўся ад кіраўніка школьнага музея Святланы Мацкевіч, шмат чаго расказалі і архіўныя дакументы, змешчаныя на сайце «Партызаны Беларусі».

СЕЛЬСКІ НАСТАЎНІК
Запоўнены ўласнаручна Аляксандрам Коранем асабовы лісток па ўліку кадраў паведамляе, што нарадзіўся будучы народны мсцівец у сялянскай сям’і 14 мая 1915 года ў в. Судзілавічы Ушацкага раёна Віцебскай вобласці. Скончыўшы ў 13 гадоў 3 класы мясцовай пачаткоўкі, перайшоў у Вялікадолецкую школу. Маючы 5 класаў адукацыі, Корань вырашае атрымаць прафесію педагога і ў 1930 годзе паступае ў Лепельскі педтэхнікум. І ўжо праз 3 гады юнак адпраўляецца на першае працоўнае месца на родную Ушаччыну, дзе ў Белякоўскай школе вучыць грамаце дзяцей пачатковых класаў. А ў 1939-м маладога настаўніка прызываюць у Чырвоную армію. «Служыў у г. Туле, 334-ты стралковы полк. У 1940 годзе скончыў палкавую школу, атрымаў званне сяржанта. Удзельнічаў у фінскай вайне» – занатаваў у біяграфічных звестках Аляксандр Аляксеевіч. А 12 красавіка таго ж года ён атрымаў раненне.
Пасля выздараўлення Кораня дэмабілізавалі. Малады чалавек вярнуўся на Ушаччыну і зноў пайшоў настаўнічаць – уладкаваўся ў Слабаўскую школу.

НАРОДНЫ МСЦІВЕЦ
Калі фашысты напалі на Беларусь, Корань, як і яго землякі, апынуўся на акупіраванай тэрыторыі. У 1942-м ён пайшоў у партызаны.
– У школьным музеі захоўваюцца занатаваныя ўспаміны Аляксандра Аляксеевіча, дзе ветэран узгадваў, як уліўся ў шэрагі партызан, – расказвае Святлана Мацкевіч. – Там гаворыцца, што вясной да яго прыйшлі былы старшыня сельсавета Дуброўскі і работнік школы Коган. Яны дамовіліся сабраць надзейных таварышаў і правесці тайную нараду, каб арганізаваць партызанскі атрад.
І хутка народныя мсціўцы ўжо знішчалі паліцэйскія ўчасткі, палілі камендатуры. Па акрузе папаўзлі чуткі пра вялікую сілу партызан, а іх было ўсяго 7 чалавек.
«З часам наш атрад пабольшаў да 250 чалавек, – прыгадваў ветэран. – Вялікую патрэбу мы мелі ў зброі, боепрыпасах, а іх маглі здабыць толькі ў ворага. Потым наладзілі сувязь з «вялікай зямлёй», пачалі рэгулярна атрымліваць зброю, атрымалі рацыю».
Па ўказанні Віцебскага падпольнага абкама партыі 28 жніўня 1942 года на базе іх і яшчэ аднаго атрада ўтварылі брыгаду Дубава (назвалі па мянушцы камандзіра. – Заўв. аўт.), узначаліў якую той самы былы старшыня сельсавета, які ўбачыў у Корані аднадумцу, Фёдар Дуброўскі. Неўзабаве ў брыгадзе арганізавалі новыя атрады – Корань трапіў радавым партызанам у 4-ты.
Як сведчаць дакументы, у красавіку 1943-га былога настаўніка прызначаюць камандзірам аддзялення, а пасля ўтварэння лепельскай брыгады імя Сталіна, у склад якой увайшоў і атрад Аляксандра, старшы сяржант Корань стаў яго паліткіраўніком.
– У музеі захоўваюцца і занатаваныя па расповедах Аляксандра Аляксеевіча баявыя эпізоды яго біяграфіі, – працягвае Святлана Мацкевіч і прыводзіць адзін з іх: – «Аднойчы я атрымаў заданне замініраваць дарогу. Група 12 чалавек. Гэта былі добрыя таварышы. Добра памятаю Мікалая Качана, Івана Клопава, а больш за ўсіх запомнілася бясстрашная кулямётчыца Зіна Качан. Да дарогі падышлі непрыкметна. Па ёй ішлі бесперапынным патокам войскі і тэхніка, пра закладванне мін і думаць не было чаго. <…>. Калі дарога на час стала пустой, мы заклалі міны, і як толькі яны спрацавалі, пачалі паліваць немцаў градам куль. <…>».
– Неаднойчы ўдзельнічаў наш Аляксандр Аляксеевіч і ў «рэйкавых войнах», трымаючы там баі, – дадае кіраўнік школьнага музея.
Пра партызанскі шлях і рысы характару ветэрана расказвае і яго баявая характарыстыка:

«… Удзельнічаў у 30-ці баявых аперацыях, дзе праяўляў смеласць і знаходлівасць, а таксама ўменне ў кіраўніцтве ўзводам. <…> Камандаваннем атрада т. Кораню аб’яўлена 4 падзякі. <…>».
Пасля злучэння партызанскай брыгады з часцямі дзеючай арміі Корань вярнуўся на родную Ушаччыну. Жыў спярша ў Судзіловічах, а пасля пажару, у якім згарэла яго хата, пераехаў у в. Мазуля.
Пазней лёс прывёў яго на Астравеччыну – тут у в. Міхалішкі Аляксандр Аляксеевіч працаваў настаўнікам пачатковых класаў.
Медалі «Партызану Айчыннай вайны» ІІ ступені, ордэн Айчыннай вайны ІІ ступені, медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.», а таксама юбілейныя ўзнагароды былога партызана беражліва захоўваюцца ў школе.
Вясной Аляксандр Корань нарадзіўся, вясной далучыўся да народных мсціўцаў, каб абараняць Радзіму, – і вясной завяршыў свой зямны шлях: ветэран пайшоў з жыцця 17 мая 1986 года.

Фота з архіва Міхалішкаўскай СШ.