Незвычайныя нажніцы – адказ на заданне №12 «Дзедаўскай прылады»
18:27 / 25.09.2025
Нажніцы
І хай іх версіі не такія разгорнутыя, як у пастаянных канкурсантаў, галоўнае, што яны – правільныя. Таму, Тамара Букічава, Сабіна, Насця, Сяргей Змітровіч, Алена Алянцэвіч і Галіна Малашка, вітаю вас у «Дзедаўскай прыладзе» і спадзяюся, што будзеце ўдзельнічаць і надалей.
Вярнулася ў конкурс і проста Ганна, ці 1979602anna (прабачце, не ведаем ваша прозвішча), якая таксама разгадала, што за рэч была на здымку.
Як і ў папярэднім, у гэтым заданні Наталля Блахіна амаль не сумнявалася ў правільнасці адказу. Усё таму, што сама трымала ў руках гэтыя нажніцы ў доме бабулі і дзядулі. А яшчэ маці жанчыны расказвала, што ў час яе дзяцінства амаль у кожнай сям’і трымалі авечак, якіх два разы ў год стрыглі вось такой прыладай. Затым воўну чысцілі, церабілі і складвалі ў роўны стосік – кудзель. Яе прымацоўвалі да калаўрота, адной рукой бабуля Наталлі выцягвала адтуль пасмачку, а другой – круціла верацяно, на якое ў выніку намотвалася гатовая нітка. Пасля з яе вязалі цёплыя рэчы, якія насілі дзеці і ўнукі. Наталля і цяпер успамінае яркія паласатыя рукавіцы, што звязала ёй бабуля. Ні ў адной з сябровак не было такой прыгажосці, таму яна вельмі ганарылася імі. Дарэчы, канкурсантка і сама любіць вязаць – напэўна, гэтае захапленне перадалося ад бабулі.
Пра падрабязны працэс апрацоўкі воўны расказала і Леанарда Якель, якая і сама ў ім удзельнічала. Калі жылі на вёсцы, яны з мужам трымалі авечак і, вядома ж, стрыглі, паклаўшы жывёлу на бок. Часаць воўну вазілі ў Гервяты – нярэдка там збіраліся цэлыя чэргі. А яшчэ жанчына з усмешкай узгадвае, што ў той час хлапчукоў, якія сваволілі, палохалі: калі не будуць слухацца, іх таксама зловяць і пастрыгуць нагола, бы тых авечак.
Дапамагаў у дзяцінстве стрыгчы гэтую жывёлу і Генрых Лукашэвіч. Мужчына паведаміў, што ў 1965 годзе ў брыгадзе Кастова калгаса «Перамога» быў статак авечак каля 200 галоў. Яго бацька іх пасвіў. Калі ж надыходзіў час стрыгчы жывёлу, Генрых з іншымі дзецьмі лавіў і трымаў жывёлу падчас «цырульніцкай» працэдуры.
Сям’я Ларысы Гаваноўскай трымала коз, а не авечак, але жанчына таксама добра ведае, што гэта за прылада. Ды яна і сама неаднойчы назірала, як ёю карыстаюцца. Жанчына ўзгадала, што ў дзяцінстве яна заўсёды шкадавала астрыжаных голых авечак.
Ірына Яновіч паведаміла, што такія нажніцы выраблялі са сталі. Дарэчы, стрыглі авечак не толькі для атрымання воўны, але і для таго, каб у поўсці не заводзіліся паразіты і жывёла не хварэла. Бацькі жанчыны таксама трымалі авечак, якіх стрыглі двойчы на год: вясной і восенню. А яшчэ Ірына ўзгадала папулярны ў іх мясцовасці выраз: «Хороший пастух стрижёт овец, а не сдирает с них шкуры».
Яшчэ адна заўзятая канкурсантка Таццяна Бразевіч сярод іншай карыснай інфармацыі таксама паведаміла, што першыя ў гісторыі нажніцы з’явіліся больш за 3,5 тысячы гадоў назад. І яны служылі не краўцам і цырульнікам, а менавіта жывёлаводам і прызначаліся для стрыжкі авечак. Нажніцы былі падобнымі на пінцэт і складаліся з двух лязоў. У такім выглядзе прылада праслужыла больш за 2 тысячы гадоў. Пазней у нажніцах з’явіўся рычаг, які дазволіў аблегчыць працу, аднак гэтыя змены не закранулі прыстасаванне для стрыжкі авечак.
Не толькі падрабязную характарыстыку дзедаўскай прылады і гістарычную даведку пра яе, але і звязаны з гэтым фальклор, куды ўвайшла байка Эзопа, народны каляндар, легенда і нават урывак з Бібліі даслала Аляксандра Працута. Але мяне найбольш зацікавілі сямейныя ўспаміны. Так, усе сваякі канкурсанткі ў адзін голас сцвярджаюць, што ў іх родзе стрыглі авечак толькі жанчыны, бо ў іх больш хапала цярпення і акуратнасці, каб зняць, не пашкодзіўшы, воўну адным пластом. Падчас гэтай працэдуры жывёліну стараліся супакоіць, прымаўляючы: «Не бойся, падстрыгуць цябе – і не так горача будзе!». Дарэчы, цётка Аляксандры адзначыла, што і цяпер у яе сям’і карыстаюцца такімі нажніцамі і лічаць іх лепшымі, чым спецыяльныя электрычныя машынкі. Вось такая дзедаўская прылада!
У выніку колькасць балаў у канкурсантаў наступная: 6 атрымала Аляксандра Працута, 4 – Ірына Яновіч і Наталля Блахіна, 3 – Таццяна Бразевіч, Генрых Лукашэвіч і Леанарда Якель, 2 – Ларыса Гаваноўская і Алена Алянцэвіч, 1 – Тамара Букічава, Сабіна, Насця, Сяргей Змітровіч, Галіна Малашка і Ганна.
