Якія падзеі адбываліся ў раёне ў першай палове нулявых – гартаем “Астравецкую праўду”

12:00 / 15.01.2025

Нядаўна Гродзеншчына ўрачыста адзначыла 80-годдзе ўтварэння нашай вобласці – да гэтага юбілею мы падрыхтавалі шэраг артыкулаў па матэрыялах «Астравецкай праўды» пад рубрыкай «Гісторыя газетным радком».

Але набліжаецца яшчэ адзін юбілей: 85-годдзе адзначыць Астравецкі раён, які, нагадаем, быў утвораны 15 студзеня 1940 года і напачатку ўваходзіў у склад Вілейскай, затым – Маладзечанскай вобласці. Таму мы прадоўжым гартаць старонкі газеты, якую вядомы нямецкі філосаф Шапэнгауэр трапна назваў секундамерам гісторыі, каб успомніць, якія значныя падзеі адбываліся ў нашым краі, і нагадаць пра гэта чытачам.

Тагачасныя жыхары Астравеччыны сталі сведкамі эпахальнай падзеі – міленіума: змены не толькі стагоддзя, але і тысячагоддзя.

Насуперак чаканням і прадказанням нічога адметнага ў гэты момант не адбылося: гэтак жа, як і заўсёды, за святочнымі сталамі жыхары Астравеччыны разам са сваімі суседзямі па планеце ўзнялі келіх шампанскага за шчасце – не толькі ў надыходзячым годзе, але і ў стагоддзі і тысячагоддзі, калі не за сваё ўласнае, то будучых пакаленняў. Перад тым, праўда, крыху паспрачаліся, калі ж пачынаецца міленіум: у першы дзень 2000-га ці 2001 года? Самыя прадбачлівыя адзначылі двойчы.

І пачаліся так званыя нулявыя… Якія, нягледзячы на скептычныя адносіны да гэтай пустой круглабокай лічбы, усё ж былі насычаны многімі падзеямі, добрымі і не вельмі, у свеце, краіне і ў нашым раёне.

Мы пісалі, нас чыталі…

Трэба сказаць, што інфармацыйных нагод для асвятлення на старонках раённай газеты ў той час было больш чым дастаткова: у палітычным, эканамічным, сацыяльным, культурным жыцці раёна адбывалася шмат падзей.

Вынікі перапісу насельніцтва, які прайшоў у 2000 годзе, аналізаваліся ў артыкуле «Колькі нас? Якія мы?», Паведамлялася, што на 16 лютага 1999 года ў раёне пражывала 29,5 тысячы чалавек, у Астраўцы – 8,8 тысячы. Адзначалася, што з 1959 года колькасць насельніцтва на Астравеччыне зменшылася на 28%.

У 2000 годзе ў раёне з’явілася новае лясніцтва – Спондаўскае. «Астравецкая праўда» паведаміла навіну ў нумары за 16 верасня. Узначаліў яго Войцех Лукашэвіч, які, да слова, працуе на гэтай пасадзе і цяпер.

У лістападзе таго ж года ўрачыста адкрылі новае аддзяленне сувязі на станцыі Гудагай – да таго яно месцілася ў прыстасаваным старым будынку. Адметна, што Гудагайскае аддзяленне сувязі ўсялілася ў спецыяльна для яго пабудаваны будынак – калі ўстановы ў асноўным пераязджалі ў былыя ў карыстанні.

21 сакавіка 2001 года раённая газета паведаміла аб адкрыцці ў Рымдзюнах цэнтра культуры, адукацыі і інфармацыі. Да таго часу тут ужо дзейнічалі сярэднія школы і прышкольны інтэрнат. У сакавіку ўвялі ў эксплуатацыю Дом культуры. Комплекс жыў насычаным рознабаковым жыццём. У 2003 годзе тут адбыўся міжнародны турнір па баскетболе, арганізатарамі якога выступілі раённы выканаўчы камітэт і гервяцкая суполка беларускай абшчыны літоўцаў, у якім прынялі ўдзел баскетбалісты з Мінска, Вільнюса, Астраўца, Гервят, Варнян, Пелясы Воранаўскага раёна. («Усе баскетбалісты ў госці да нас», «АП» за 16 сакавіка 2003 года). У 2004-м годзе – першы фестываль-конкурс «Песні памежжа», які стаў традыцыйным. («Першы блін – на «біс»!» ,«АП» за 8 снежня 2004 года).

У ліпені 2001 года ў Астравецкім раёне з’явіўся першы і да гэтага часу адзіны заслужаны дзеяч культуры Рэспублікі Беларусь – ганаровае званне прысвоілі выкладчыцы дзіцячай музычнай школы Дануце Блашкевіч. Віншаванні з гэтай нагоды газета змясціла ў нумары за 11 ліпеня.

У 2001 годзе калгас імя Чапаева (сённяшні КСУП «Варняны») аднавіў архітэктурны помнік гісторыі – вежу-альтанку, якая стала сімвалам не толькі гэтай вёскі, але і ўсяго раёна. Навіну газета паведаміла ў нумары за 5 верасня.

У 2002 годзе ў Гудагайскай школе адкрыўся музей. Стварыла яго настаўніца гэтай школы Марыя Васілёнак. (Назву «Зямля гудагайская: матэрыяльнае і духоўнае» ён атрымаў пазней.) На адкрыцці экспазіцыі прысутнічалі яе героі: старшыня калгаса «Шлях Леніна» Мечыслаў Валуевіч, мастак Алег Драбышэўскі, заслужаны работнік аховы здароўя Ганна Грабянцова, першая піянерважатая Элеанора Ажгірэвіч. Рэпартаж аб гэтай падзеі газета змясціла 1 чэрвеня.

29 лістапада 2003 года раённая газета паведамляла: «Новая камендатура – у страі» і расказвала пра адкрыццё Гудагайскай пагранкамендатуры, пабудаванай за сродкі Саюзнай дзяржавы.

А 9 чэрвеня 2004 года ў інтэрв’ю раённай газеце «Гімназія: што? як? чаму?» загадчык раённага аддзела адукацыі Лілія Янкоўская расказвала, што з новага навучальнага года СШ №2 рэарганізуецца ў гімназію.

У 2004 годзе на Астравеччыну вярнулася купалаўская «Паўлінка»: Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы паставіў легендарны спектакль на беразе возера Кайміна. Пра «купалаўскія вакацыі» «Астравецкая праўда» расказвала ў нумары за 28 жніўня.

У тым жа годзе школьнае лясніцтва «Пралеска» Спондаўскай СШ, якім кіравала настаўнік біялогіі Вольга Караткевіч, стала пераможцам першага юніёрскага міжнароднага ляснога конкурсу, які праходзіў у Маскве.

Некаторыя асабліва цікавыя навіны ўдастойваліся панарамнага здымка на першай паласе. Такім чынам «Астравецкая праўда» 8 снежня 2004 года паведаміла, што з’явіўся новы знак «Астравец» работы Рычарда Грушы на ўездзе ў горад з боку Гудагая. А 15 снежня таго ж года – што да нас прыйшла мабільная сувязь.

У 2004 годзе ў раёне з’явілася фермерская гаспадарка «Астравецкая», якая займалася вырошчваннем індыкоў; Віталь Бандарэнка стаў уладальнікам кубка рэспублікі па боксе – раней дасягнуць падобнай вышыні не ўдавалася ніводнаму гродзенскаму спартсмену; былі адрамантаваны плошча і вуліца Ленінская ў Астраўцы; пераўтварыліся амфітэатр у лесапарку і плошча ў Гервятах; адкрыўся комплекс прыватных магазінаў каля Дома быту і гандлёвы дом «АнаСтасіЯ»…

Усе гэтыя і многія іншыя падзеі сталі нагодай для публікацый у раённай газеце.

…пра эканоміку

У 2000 годзе па ініцыятыве старшыні райвыканкама Адама Кавалькі ў раёне была створана новая грамадская арганізацыя – раённы савет кіраўнікоў. Кіраўніком яго абралі старшыню праўлення райспажыўтаварыства Юрыя Кацнельсона. Кожнае пасяджэнне савета – а былі яны, як правіла, выязнымі – шырока асвятлялася ў раённай газеце. Да прыкладу, у лютым 2003 года пасяджэнне савета кіраўнікоў адбылося ў калгасе імя Чапаева, на той час лепшай гаспадарцы раёна, дзе шырока ўкаранялі перадавыя тэхналогіі. «У калгаснікаў ёсць чаму павучыцца» – пад такой назвай 22 лютага «АП» змясціла рэпартаж.

Адначасова паведамлялася, што па выніках работы за папярэдні год Астравецкі раён стаў трэцім у абласным спаборніцтве ў аграпрамысловым комплексе.

У 2004 годзе былі дасягнуты новыя рэкорды ў сельскай гаспадарцы: валавы намалот збожжа склаў 64 тысячы тон, ураджайнасць – 36,9 цэнтнера з гектара, сярэднясутачны надой малака ад каровы – 3 470 кг, сярэднясутачныя прывагі буйной рагатай жывёлы– 625, свіней – 506 грамаў. Пра гэта раённая газета паведамляла ў нумары за 30 снежня, падводзячы вынікі года ў матэрыяле «Вясковыя рэкорды».

Напачатку 2002 года прайшоў сход прадстаўнікоў сярэдняга і малога бізнесу, пра які «Астравецкая праўда» расказвала ў матэрыяле «У малога бізнесу ёсць будучыня», змешчаным 9 лютага. Адзначалася, што ў раёне зарэгістравана 316 індывідуальных прадпрымальнікаў, 272 з іх займаліся гандлёва-закупачнай дзейнасцю, 25 аказвалі паслугі па перавозцы грузаў, 6 – бытавыя, 3 – рытуальныя, 5 ажыццяўлялі рамонт аўтамабіляў, 2 – праектаванне электрасетак, 3 – іншыя віды паслуг. У тым годзе дзейнічала 6 фермерскіх гаспадарак, 33 прыватныя гандлёвыя кропкі, 32 з якіх прадавалі прадукты. Было зарэгістравана 10 прадпрыемстваў з замежнымі інвестыцыямі (толькі 4 з іх працавалі), 13 камерцыйных прадпрыемстваў.

…пра палітыку

У 2000 годзе «Астравецкая праўда» шырока асвятляла выбары ў Палату прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь. Дарэчы, тады наша Смаргонская выбарчая акруга насіла нумар 61, а не 59, як цяпер. Вылучалася 5 кандыдатаў, пераважна са Смаргонскага раёна, але ўжо ў першым туры пераканаўчую перамогу атрымаў Роберт Часнойць, начальнік упраўлення аховы здароўя Гродзенскага аблвыканкама, ураджэнец Астравеччыны.

21 красавіка 2001 года адбыўся другі Усебеларускі народны сход. Астравеччыну на ім прадстаўляла 8 дэлегатаў: Галіна Грамбоўская, загадчык вытворчага ўчастка калгаса «Шлях Леніна»; Валянцін Далговіч, начальнік упраўлення сельскай гаспадаркі і харчавання; Адам Кавалька, старшыня райвыканкама; Юрый
Кацнельсон, старшыня праўлення райспажыўтаварыства; Віталь Лянкевіч, старшыня раённага Савета дэпутатаў; Наталля Мароз, старшыня Гервяцкага сельскага Савета, Павел Туманаў, старшыня раённага суда; Станіслава Шушко, дырэктар Спондаўскай СШ.

У 2001 годзе прайшлі чарговыя выбары Прэзідэнта краіны. На пасаду кіраўніка дзяржавы прэтэндавалі Сяргей Гайдукевіч, Уладзімір Ганчарык, Сямён Домаш, Аляксандр Лукашэнка. У чарговы раз пераканаўчую перамогу атрымаў Аляксандр Рыгоравіч.

У 2004 годзе выбары ў парламент праходзілі адначасова з рэспубліканскім рэферэндумам, на якім народу прапаноўвалі ўнесці змены ў частку першую артыкула 81 Канстытуцыі, якая абмяжоўвала знаходжанне адной асобы на пасадзе прэзідэнта краіны двума тэрмінамі. 77% выбаршчыкаў краіны (у Астравецкім раёне – 88,5%) прагаласавалі за тое, каб зняць гэтае абмежаванне. Дэпутатам парламента тады была абрана Таццяна Голубева.

…пра гісторыю роднага краю

У кастрычніку 2002 года ў раёне з удзелам навукоўцаў і прадстаўнікоў грамадскасці з Японіі, Польшчы, Беларусі прайшлі Другія міжнародныя Гашкевічаўскія чытанні – аб гэтай падзеі газета расказвала ў нумары за 19 кастрычніка ў матэрыяле «Белавалосы консул яднае народы». Пачынаючы з таго нумара і да канца 2002 года «Астравецкая праўда» друкавала матэрыялы гэтых чытанняў: «Беларускія мясціны старажытнай Вільні» (Ганна Чакур, 23 кастрычніка) «Вікенцій Ягела – народны ўмелец са Страчы» (Іаланта Валуевіч, 20 лістапада), «Іосіф Гашкевіч і яго дзейнасць», (Дзмітрый Лянкевіч, 4 снежня). У 2003 годзе выйшлі артыкулы «Трагедыя міхалішскіх яўрэяў» (Ігар Усціменка, 11 студзеня), «Даўніна Астравеччыны ў святле гістарычных фактаў» (Георгій Штыхаў, 5 лютага), «Гісторыя паселішча Малі ў 16 – пачатку 20 стагоддзя» (Герман Брэгер, 30 ліпеня). У 2003 годзе «АП» паведамляла, што матэрыялы Другіх Гашкевічаўскіх чытанняў выйшлі асобным зборнікам накладам 600 асобнікаў.