Лісты з вайны ў Афганістане Уладзіміра Алізара

23:49 / 14.02.2020
Дзённая спёка, начны холад, незнаёмы край, жарты сяброў, выбухі стрэлаў, атакі душманаў, позірк смерці і надзея: убачыць бы родных.

Штодзённая праца, клопаты па гаспадарцы, выхаванне малодшых дзяцей, нясцерпнае чаканне і пастаянная думка: як мой сынок?

Іх раздзялялі сотні кіламетраў, высокія горы і вайна. Чужая краіна, іншыя звычаі, людзі. І толькі лісты, бы птушкі, пераадольвалі ўсе перашкоды і прыляталі, прыносячы весткі: не паранены, здаровы, жывы… 


«Добры дзень, мама, тата, Аня і Люда! 

С вялікім дэсантным прывітаннем з Кабула піша вам ваш Валодзя. Атрымаў з дому ліст, за які вялікі дзякуй. У мяне ўсё добра, на здароўе не скарджуся. Служба з кожным днём набліжаецца да завяршэння. Спадзяюся, што хутка прыеду дадому…»

Паліна Іосіфаўна Алізар да гэтага часу захоўвае пісьмы і паштоўкі, якія яе сын – воін-інтэрнацыяналіст Уладзімір – да­сылаў з Афганістана. Пажоўк­лыя ад часу канверты і лісты акуратным стосам ляжаць у скрынцы. Гэта не проста спісаныя аркушы – больш трыццаці гадоў назад яны былі для Алізараў глыткамі свежага паветра, а зараз гэта памяць для нашчадкаў пра тое, як важна верыць, спадзявацца і чакаць. 

1.jpg

 

27.10.86 г.  

«…Сёння ноччу прыехалі ў вучэбную часць у горад Фергану – гэта Узбекістан. Служыць буду ў паветрана-дэсантных войсках. Ехалі аж чатыры дні: міналі Маскву, Кішынёў, Арэнбург. І раку Волгу праязджалі – яна шырынёй каля двух кіламетраў! І горы ўжо бачыў. У Фергане нязвычна: сырую ваду піць нельга – толькі кіпень, і то цёплы. І горача – днём каля 30 градусаў…» 

07.11.86 г. 

«…Служба ідзе нармальна, але па грамадзянскаму жыццю смуткую. Сёння будзе парад, а пасля наш узвод прымае прысягу. На гэтым тыдні хадзілі на стрэльбішча – 10 кіламетраў толькі ў адзін бок. Многія ногі сцёрлі, а ў мяне ўсё нармальна. Хутка зноў пойдзем, але ўжо ў бронежылетах. Разам са мной служаць хлопцы з Гродна. Добрыя, дружацкія, усім дзеляцца, калі што спатрэбіцца…»

26.11.86 г. 

«…Сёння я стаў сапраўдным дэсантнікам: наша рота, і я ў тым ліку, скакала з парашутам. Вы не ўяўляеце, як гэта здорава, калі парашут раскрываецца і ты завісаеш у паветры! На вячэру далі па кавалку торта. Наогул, кормяць нядрэнна – жыць можна…»

– Пасля арміі Валодзя ўжо разам з сынам перачытваў свае лісты, – расказвае Паліна Іосіфаўна. – І пляменнікі яго, мае ўнукі, таксама іх чыталі. Адзін з іх казаў: «Хачу, як дзядзька, быць дэсантнікам!» Цяпер якраз у войску, але служыць не дэсантнікам, а танкістам. Тэлефануе вечарамі па мабільніку. Пакуль Валодзя ў Фергане быў, мы таксама раз на тыдзень з ім сазвоньваліся. У пісьмах ён намякаў, што можа трапіць у Афганістан – маўляў, недарэмна мы ў бронежылетах па гарах ходзім. Але я спадзявалася, што гэта пустыя размовы. Пакуль аднойчы не пачула ў трубцы: «Мама, прыязджайце да мяне з татам у Фергану. Пасля вучэбкі я ў Афганістан пайду. Можам больш і не ўбачыцца…»

2.jpg



Трое сутак Алізары ехалі на цягніку да сына. Трое сутак пад стук колаў у скронях адбівалася жудаснае: «Мы можам больш не ўбачыцца…» Што адчувалі і перажылі тады бацькі – немагчыма ўявіць. Нават цяпер, праз столькі гадоў, Паліна Іосіфаўна, успамінаючы гэта, не можа стрымаць слёз… 

10.05.87 г.

«…Прабачце, што так доўга не пісаў. Цяпер сядзім у аэрапорце, чакаем самалёт на Афганістан. Перад ад’ездам адзначылі дзень радыё – для нашай роты падрыхтавалі канцэрт. Мне грамату далі – я яе дадому выслаў, хутка атрымаеце. Наступны ліст напішу з Кабула. Не хвалюйцеся, усё будзе добра – паўтара года праляцяць хутка».

10.06.87 г.

«…Ужо месяц служу ў Афгане. Учора ездзіў у Кабул – горад вельмі брудны. Затое палатак шмат – іх тут называюць «дуканы». Там прадаюць рэчы, якіх у Саюзе не знойдзеш. А яшчэ тут не рублі, а чэкі: адзін рубль – адзін чэк… Дарэчы, сустрэў земляка з Падольцаў – яму засталося служыць паўгода…»

04.10.87 г. 

«…Сёння ня­дзеля, глядзелі «Ранішнюю пошту», а зараз будзем рыхтавацца да канцэрта. На рэпетыцыях з намі іграе ансамбль «Блакітныя берэты». Яны спяваюць пра Афганістан, нядаўна запісалі пласцінку. Калі ўбачыце – абавязкова купіце. Пра паступленне ў Мурманскае марское вучылішча яшчэ падумаю. Дарэмна вы кажаце, што будзе складана. Цяжкасцей я не баюся, гэта – глупства. Тут не такое было – нічога, не заплакаў…»

04.12.87 г.

«…Хутка Новы год. Вы будзе­це дома ёлку ставіць? Тут елкі не растуць. І сасну зрэдку ўбачыш. І снег толькі ў гарах. А мы ўжо закупаемся да свята: джэм, салату, агуркі, згушчонку, цукеркі. Планавалі ўсёй ротай Новы год сустрэць, але палова нашых паехала на вайну. Можа, на свята і вернуцца…»

Вайна – самае страшнае, што можа здарыцца на зямлі. Яна атаясамліваецца з выбухамі, стрэламі, слязьмі, крывёй, смерцю… Бязвусыя воіны-інтэрнацыяналісты пісалі дадому з вайны пра смачны вінаград і слівы, канцэрты Разенбаума і Вінакура, экзатычныя модныя рэчы, якіх не дакупіцца дома, сухі пясчаны вецер, што завецца «афганец». Мудрасць надыходзіць не з гадамі, а з абставінамі, у якія трапляеш. Штодзень адчуваючы подых смерці ў затылак, хлопцы хутка пасталелі і навучыліся глядзець ёй у вочы. А яшчэ  радавацца кожнаму дню, атрымліваць асалоду ад дробязей і моцна любіць жыццё. 

– У мяне душа была не на месцы, пакуль Валодзя служыў у Кабуле, – ворагу не пажадаеш гэта перажыць, – расказвае далей Паліна Іосіфаўна. – Пра вайну ў Афганістане ведалі не па чутках: сын яшчэ ў школу хадзіў, як гудагаец Іосіф Канстовіч вярнуўся дадому ў цынкавай труне. А праз хату Ліпскія жылі – іх Іван на танку ў Афгане падарваўся, вярнуўся дадому ўвесь абпалены. Калі ад Валодзі лісты затрымліваліся, месца сабе не знаходзіла. Паштальёнку здалёк выглядвала – зойдзе да нас ці не.

25.03.88 г.

«…А зараз напішу не вельмі прыемную навіну. Не хвалюйцеся: са мной усё ў парадку. Але дадому вярнуся хутчэй за ўсё не раней лютага 89-га года – з нашага прызыву ўсе пераслужаць».

20.04.88 г.

«…Вы, напэўна, ужо чулі, што 15-га мая пачнецца вывад войск. Калі будуць вывадзіць нас, дакладна не ведаю, але думаю, што ў гэтым годзе будзем у Саюзе… Дарэчы, я ўжо паўгода не куру, бо зразумеў, што толку ад гэтага мала. Калі зможаце, вышліце хоць палову нашай газеты – вельмі хочацца пачытаць, што робіцца ў Астравецкім раёне».

10.05.88 г.

«…Сёння ў нас гадавіна – роўна год, як прыехалі ў Афган. Хутка пачнецца вывад. У нашу дывізію прыязджала шмат карэспандэнтаў. Нядаўна выступаў Гнацюк – хадзілі на канцэрт, а пасля фатаграфаваліся з ім. Заўтра зноў паедзем у Кабул: пат­рулюем вуліцы і ловім тых, хто распрадае запчасці ад машын, спекулянтаў адным словам. Тут па-ранейшаму стаіць спёка: мы ўжо так загарэлі, што больш, напэўна, не загараюць».

27.05.88 г.

«…Учора аднаму салдату з нашай роты прывезлі перадачу з Беларусі: цукеркі і цыгарэты «Гродна». За паўтара года хоць адзін раз паспрабавалі свайго, роднага. Бо тут усё кітайскае ды югаслаўскае… Дні ляцяць хутка. Сёння засталося 124 дні да звальнення».

28.06.88 г. 

«…Вялікі дзякуй за паштоўку! Я сам толькі нядаўна ўспомніў, што хутка мой дзень нараджэння. Нават не верыцца, што ўжо стукне дваццаць… Прабачце, што доўга не пісаў. Проста мы цяпер навучаем справе сувязістаў афганцаў, якія пасля будуць працаваць на нашых радыёстанцыях».

16.07.88 г. 

«…Засталося два з паловай месяцы. Усё часцей уяўляю дарогу дадому: як буду ехаць, як сустрэнуся з вамі. Мне тут прапанавалі ўступіць у КПСС. Не ведаю, што рабіць. Як вы да гэтага адносіцеся, што параіце? Ведаю, што мае таварышы служаць побач з домам. Але я ні кроплі не шкадую, што трапіў у дэсантуру і Афган – затое жыццё пабачыў».

19.11.88 г. 

«…Сёння дваццаць пяць месяцаў маёй службы. Вы пытаеце, калі вярнуся дадому, а я не ведаю, што адказаць. Магчыма, у канцы лютага. Шкада, што трэці Новы год давядзецца сустракаць у арміі. Але нічога. За мяне не хвалюйцеся – на баявыя заданні цяпер не выязджаем. Жывём добра і спакойна: глядзім фільмы, праводзім спаборніцтвы. У мінулыя выхадныя быў турнір па боксе – наша рота заняла першыя месцы ва ўсіх катэгорыях.»

– Гэта была субота, – успамінае Паліна Іосіфаўна. – Старэйшая дачка Ганна толькі пайшла з дзяўчатамі на танцы, а я малодшай Людзе нешта дапамагала. Раптам залятае Аня і ўсклікае: «Мама, мама, да нас госці!» Я яшчэ падумала: каго гэта на ноч гледзячы нясе? Аж глядзь – Валодзя! Няма слоў, каб апісаць тое, што адчула тады… Сын ніколі не расказваў нам пра тое, што бачыў і перажыў у Кабуле. А я пасля і не выпытвала. Навошта? Ён побач, ён жывы. І няма большага шчасця, калі твае дзеці, унукі, праўнукі здаровыя і ў іх усё добра...

Іх раздзялялі сотні кіламетраў, высокія горы і вайна. Колькі бацькоў адправілі сваіх сыноў выконваць інтэрнацыянальны абавязак… Колькі юнакоў, раптам пасталелых, пісалі лісты дадому пасля нядаўніх баявых заданняў… І колькі мужнасці, смеласці, загартаванасці і муд­рас­ці хавалася за простымі словамі аб галоўным.       

«На гэтым ліст свой заканчваю. Пішыце, што ў вас новага. Як справы дома і на рабоце? Якія апошнія навіны ў Гудагаі? Як там Аня з Людай? Ці атрымалі ад мяне паштоўкі? Я ім падарункі купіў – пазней вышлю. Бабуля з дзядулем як пажываюць? Словам, пішыце пра ўсіх. І перадавайце ўсім ад мяне прывітанне. 

Да пабачэння. Моцна цалую! 

Валодзя».

Текст: