Спондаўская школа: гады, асобы, перамогі
Першы дзень другой чвэрці 1972 года стаў запамінальным для хлопчыкаў і дзяўчынак Спондаўскай школы – перад імі расчыніў дзверы новы сучасны будынак.
З таго дня прайшло амаль 45 гадоў – школа пасталела, а яе вучні пайшлі ў дарослае жыццё. Але сёння, як і 45 гадоў назад, тут чакаюць дзяцей, каб даць ім веды і дапамагчы знайсці свой шлях.
Спондаўскі дзіцячы сад-сярэднюю школу наведваюць 54 вучні і 14 дашкольнікаў, а яе ўнікальнасць у тым, што ўсе дзеці тут падвазныя. Што-дзень два аўтобусы забіраюць на заняткі хлопчыкаў і дзяўчынак з 12 вёсак.
У далёкія сямідзясятыя ў школу прыходзілі дзеці з пачатковых школ з Вараб’ёў, Страчы, Страчанкі, Масцянаў і Клюшчан. Прасторны будынак новай школы не мог змясціць усіх, таму пачатковая школа месцілася ў асобным будынку.
– Былі выпадкі, калі заняткі праходзілі ў школьных калідорах, а ў сталовай размяшчаўся кабінет працоўнага навучання, – расказвае сённяшні дырэктар школы Кацярына Іванаўна Емяльян.
Пасля рэарганізацыі Спондаўскага сельскага Савета – яго будынак быў перададзены школе, праз год зачыніўся Страчскі дзіцячы сад – і яго выхаванцы разам з выхавацелямі «перасяліліся» ў абноўлены будынак. Тады ж правялі мадэрнізацыю кацельні – сёння Спондаўскі НПК самы цёплы з усіх школ раёна.
З 14 выхаванцамі дзіцячага садка працуюць два выхавацелі. Адна з іх – Алена Мар’янаўна Канчанін, былая загадчыца Страчскага дзіцячага сада.
Раніца Алены Мар’янаўны пачынаецца са збору дзяцей – аб’езд па маршруце, сустрэча з дзецьмі і іх бацькамі, некалькі хвілін у дарозе – і малышы ў садку.
– Трыццаты год я працую ў да-школьным выхаванні. Чацвёрты год – у Спондах, – расказвае Алена Мар’янаўна. – Спачатку было цяжка пакінуць тое, чым жыў, здавалася, усё жыццё. З часам прывыкла – і разумею: тут дзецям лепш.
З 1974 года ў школе дзейнічае музей баявой славы імя Фёдара Рыгоравіча Маркава – пачатак яму паклалі матэрыялы, сабраныя былым настаўнікам Іванам Мікітавічам Мартынавым. Сёння яго імя носіць піянерская дружына школы.
– Мы падтрымліваем і захоўваем экспазіцыю музея, папаўняем яго новымі звесткамі і экспанатамі, – расказвае Кацярына Іванаўна.
Але не толькі музеем знакамітая школа. З 2001 года тут дзейнічае школьнае лясніцтва «Пралеска», самая важкая ўзнагарода якога атрымана ў 2005 годзе: першае месца на міжнародным конкурсе юных лесаводаў у Маскве. Тады школьнікі атрымалі «Крыштальны глобус», а школа – грашовую прэмію ў 5 тысяч долараў.
А сёння кабінет дырэктара школы ўпрыгожваюць некалькі «яблыкаў азарэння», якія вучні заваявалі на раённых інтэлектуальных гульнях.
Адна з тых, хто займаецца з дзецьмі развіццём іх інтэлектуальных здольнасцей, – былы дырэктар школы, настаўніца матэматыкі Станіслава Іосіфаўна Шушко. Больш за 40 гадоў яна аддала школе і дзецям, дзевяць з іх – узначальвала яе. Хаця пачатак усяму зноў жа быў пакладзены ў школе: Станіслава Іосіфаўна вучылася ў Гервяцкай і ўжо ў школьныя гады, дзякуючы Вользе Юльянаўне Ліпскай, якая была ўзорам не толькі настаўніцы, але і жанчыны, зразумела, што таксама хоча быць настаўніцай.
З 1975 года Станіслава Іосіфаўна працуе ў сістэме адукацыі: пачынала ў Варнянскай школе, праз год прыйшла ў Спондаўскую – і засталася тут на ўсё жыццё.
За гэты час яна была ўзнагароджана граматамі, дыпломамі і медалямі рознага ўзроўню, прымала ўдзел у Другім нацыянальным сходзе – толькі, як і раней, упэўнена, што задача настаўніка – даваць трывалыя веды.
Педагагічны калектыў школы невялікі: 19 настаўнікаў і выхавацеляў.
– Асаблівасць школы яшчэ і ў тым, што размешчана яна на ўскрайку вёскі – адразу за парогам прасціраюцца неапісальнай прыгажосці краявіды, – усміхаецца дырэктар.
Невыпадкова адзін з асноўных накірункаў выхаваўчай дзейнасці Спондаўскай школы – экалагічны: работа школьнага лясніцтва, удзел у акцыі «Зробім!», валанцёрская дзейнасць, збор макулатуры – невялікі калектыў паспявае многае.
– Наша школа ганарыцца выпускнікамі. Напрыклад, Аляксандр Казлоўскі – бронзавы прызёр юніёрскіх міжнародных спаборніцтваў па кіданні кап’я, Эдуард Назараў – пастаянны ўдзельнік абласных спаборніцтваў па лёгкай атлетыцы, а былая выпускніца школы Аляксандра Зуева сёння працуе ў нас настаўніцай беларускай мовы і літаратуры, – расказвае Кацярына Іванаўна.
Аляксандра Сяргееўна «спартсменкай, актывісткай і выдатніцай» засталася і пасля заканчэння філалагічнага факультэта БДУ. Акрамя выкладання роднай мовы маладому спецыялісту даверылі класнае кіраўніцтва, абавязкі педагога-арганізатара і кіраўніка гуртка па валейболе.
– Я са школьных гадоў захаплялася валейболам – на той час наша дзявочая каманда не раз станавілася пераможцай раённых спаборніцтваў. Пасля заканчэння школы былі думкі звязаць жыццё са спортам, але маці з бабуляй так зірнулі на мяне, што я разгубілася, – усміхаецца дзяўчына.
А паколькі ў школе Саша спрабавала пісаць вершы і рэдагаваць школьную газету, то лёс закінуў яе на філфак. Аднак і там яна не забылася пра спорт: гуляла ў факультэцкай камандзе.
Аляксандра Сяргееўна хутка знайшла агульную мову з выхаванцамі: набыты вопыт – дзяўчына падчас вучобы працавала ў школе, яшчэ і родныя сцены дапамаглі хутка адаптавацца ў школе. Незвычайным было толькі тое, што былыя настаўнікі цяпер сталі яе калегамі.
Настаўніца беларускай мовы і літаратуры Алена Зянонаўна Памецька спачатку выбрала «культурную» сцежку – сем гадоў працавала ў Варнянскім доме культуры. А потым лёс прывёў яе на філалагічны факультэт БДУ.
– І тут перада мной стаў выбар: або я іду ў школу – і мяняю прафесію, або застаюся ў культуры – і забываю пра настаўніцтва. Я выбрала першае – і трапіла ў Рымдзюнскую сярэднюю школу з літоўскай мовай навучання. Тут праходзіла маё станаўленне: беларускую мову і літаратуру я выкладала ва ўсіх класах, пачынаючы з першага.
Амаль 12 гадоў Алена Зянонаўна Памецька працуе ў Спондах. Тут ёй давялося ўспомніць не толькі лекцыі на філфаку, але і тое, што спасцігала ў культасветвучылішчы – акрамя беларускай мовы і літаратуры настаўніцу «дагрузілі» працоўным навучаннем.
– Алена Зянонаўна стала адным з ініцыятараў школьнай бізнес-кампаніі, – расказвае дырэктар. – Цяпер у гэтую дзейнасць уцягнуты не толькі школьнікі, але і настаўнікі.
– Беларуская мова і літаратура ў спалучэнні з працоўным навучаннем, краязнаўствам і навукова-даследчай дзейнасцю не даюць сумаваць, – разважае Алена Зянонаўна. – У нас добрыя вучні, ім цікава шукаць нешта новае. А ў супрацоўніцтве «настаўнік – вучань» вынік не прымусіць сябе чакаць.
45 гадоў работы школы… Сотні вучняў і дзясяткі настаўнікаў… Кожны з іх пакінуў тут памяць і добры след.
А школа – усё такая ж маладая і штогод сустракае новых вучняў, каб праз 11 гадоў выпусціць іх у дарослае жыццё.